W dobie cyfryzacji i wszechobecnego dostępu do sieci coraz częściej można spotkać się z oszustwami internetowymi, których celem najczęściej jest osiągnięcie korzyści majątkowych bądź kradzież danych osobowych. Ataki mogą dotyczyć nie tylko pojedynczych użytkowników internetu, lecz także instytucji czy przedsiębiorstw. Co więcej, wraz z rozwojem możliwości technologicznych, cyberprzestępczość przybiera nowe formy. Współczesne przepisy polskiego Kodeksu karnego określają konsekwencje prawne dla sprawców takich czynów.
Spis treści
- Kwalifikacja oszustwa internetowego
- Co grozi za oszustwo internetowe?
- Ile grozi za oszustwo internetowe w praktyce?
- Kwestie dowodowe
- Podsumowanie
Jakie czyny kwalifikują się jako oszustwo internetowe?
Przestępstwo internetowe to jedno z przestępstw przeciwko ochronie informacji. Według Art. 269b. § 1:
„Kto wytwarza, pozyskuje, zbywa lub udostępnia innym osobom urządzenia lub programy komputerowe przystosowane do popełnienia przestępstwa określonego w art. 165 § 1 pkt 4, art. 267 § 3, art. 268a § 1 albo § 2 w związku z § 1, art. 269 § 1 lub 2, art. 269a, art. 270 § 1 albo art. 270a § 1, a także hasła komputerowe, kody dostępu lub inne dane umożliwiające nieuprawniony dostęp do informacji przechowywanych w systemie informatycznym, systemie teleinformatycznym lub sieci teleinformatycznej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
Ile więc grozi za oszustwo w sieci? Odpowiedź brzmi: maksymalnie 5 lat pozbawienia wolności. Jeżeli jednak mowa jest o procederze na szeroką skalę lub prowadzącym do znacznej szkody, sąd może zastosować zaostrzone przepisy, np. dotyczące oszustwa z art. 286 Kodeksu karnego, który przewiduje karę nawet do 8 lat pozbawienia wolności
Co grozi za oszustwo internetowe?
Co ciekawe, według tego samego artykułu, ale § 1a, nie popełnia przestępstwa osoba, która wykonuje działania określone w art. 269b. § 1, gdy jej celem jest wyłącznie zabezpieczenie systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej. Pryncypialną zasadą jest to, by takie działanie nie naruszyło interesu publicznego bądź prywatnego i nie wyrządziło szkody (według art. 269c).
Podczas korzystania z internetu, użytkownik musi zachować szczególną ostrożność. Do najpopularniejszych form oszustw internetowych należą:
- Phishing – to proceder, w którym cyberprzestępca lub grupa przestępców podszywa się pod czyjąś tożsamość, próbując tym samym przejąć poufne informacje. Najczęściej wykorzystywane są do tego celu instytucje zaufania publicznego, jak banki. Zdarza się, że sprawcy posługują się przy tym mediami społecznościowymi (Facebook, Whatsapp czy Instagram), podszywając się pod znajomego. Podstawą zakwalifikowania oszustwa jako phishing jest nakłonienie osoby poszkodowanej do podjęcia działań.
- Ransomware – polega na zainfekowaniu systemu złośliwym oprogramowaniem, które szyfruje pliki. Do takiej sytuacji najczęściej dochodzi po pobraniu załącznika mailowego. Następnie cyberprzestępca żąda opłaty pieniężnej za odzyskanie plików.
- Oszustwa na WhatsApp, Messenger i SMS – o wyjątkowo prostym mechanizmie działania. Oszust podszywa się pod tożsamość np. członka rodziny lub bliskiego osoby, prosząc o wpłatę pieniężną, która rzekomo, ma wspomóc ją w trudnej sytuacji życiowej. Sprawca jest bardzo często doskonale zorientowany np. w kwestiach koligacji rodzinnych, by wydawać się wiarygodnym.
- Spoofing – technika polegająca na podszyciu się sprawcy pod określony serwer, wybrany adres e-mail, numer telefonu, a nawet adres IP.
Każde z tych działań może być karane na podstawie ogólnych przepisów o oszustwie – w szczególności artykułu 286 Kodeksu karnego.
Ile grozi za oszustwo internetowe w praktyce?
Oszustwo internetowe, zakwalifikowane według art. 286 § 1 Kodeksu karnego, jest traktowane przez polskie ustawodawstwo niezwykle surowo. Prawo nie przewiduje bowiem zastosowania kary grzywny czy ograniczenia wolności. Mimo to na złagodzenie wyroku liczyć mogą sprawcy czynów, których szkodliwość społeczna była mniejszej wagi. Sąd polski przychyla się do takiej kwalifikacji w przypadku, gdy wartość przedmiotowa dokonanego oszustwa jest niewielka, a postawiona przed sądem osoba nie była wcześniej karana. Skazanie za cyberprzestępstwo może jednak wiązać się z wpisaniem do Krajowego Rejestru Karnego, co może utrudnić skazanemu np. znalezienie pracy. W praktyce nie brakuje w polskim sądownictwie przykładów wyroków zawieszonych oraz postępowań zakończonych karą grzywny.
Kwestie dowodowe
Istotną kwestią jest także zgromadzenie materiału dowodowego. Postępowanie przygotowawcze w takich sytuacjach obejmuje gromadzenie logów, dotarcie do korespondencji mailowych, a przede wszystkim identyfikację tożsamości osób, posługujących się w czasie dokonywania przestępstwa urządzeniami o określonych dla sprawy adresach IP.
Podsumowanie
Możemy z całą pewnością założyć, że procederów oszustw komputerowych z roku na rok będzie tylko przybywać. Jeżeli jesteś oskarżony o popełnienie tego typu czynu, zgłoś się do naszej Kancelarii. W tych sprawach ważny jest czas. Podejmujemy się natychmiastowych działań, a nasz klient może liczyć na wsparcie na każdym etapie postępowania.
