Kodeks karny ściśle określa działania fałszerskie. W rozdziale XXXIV „Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów” penalizowane są czyny, takie jak podrabianie lub przerabianie dokumentów, używanie ich jako autentycznych oraz posługiwanie się nimi w celu osiągnięcia korzyści. W przepisach tych szczególny nacisk położono na ochronę zaufania do organów państwowych, które stanowią podstawę obrotu prawnego i gospodarczego. Także w rozdziale XXXVII „Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi” szczegółowo opisano sankcje za fałszerstwo środków płatniczych, wprowadzanie ich do obiegu czy ich przechowywanie w celu dalszego wykorzystania. W tym artykule omówimy konsekwencje przedstawionych działań oraz jakie kary przewiduje wymiar sprawiedliwości za podejmowanie się takiej działalności przestępczej.
Spis treści
- Fałszowanie dokumentów
- Fałszowanie pieniędzy
- Co grozi za fałszowanie pieniędzy?
- Fałszowanie mienia znacznej lub wielkiej wartości
Fałszowanie dokumentów
Definicję dokumentu znajdziemy w art. 115 § 14 Kodeksu karnego: „dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne”. Z kolei art. 270 k.k. ustanawia, że karze podlega podrobienie lub przerobienie aktu w celu dalszego wykorzystywania. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (vide: wyrok SN z 27.11.2000 r., III KKN 233/98), podrobienie dokumentu rozumie się jako „stworzenie pisma mającego sprawiać wrażenie autentycznego, mimo że nie pochodzi od uprawnionego podmiotu”, natomiast przerobienie polega na „wprowadzeniu zmian w treści istniejącego aktu bez przyzwolenia”. Co grozi za fałszerstwo dokumentów? Wspomniany art. 270 stanowiący o fałszerstwie materialnym na mocy § 1 przewiduje karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Warto zauważyć, że także podrobienie podpisu na dokumencie wbrew woli podpisanego stanowi przestępstwo uregulowane art. 270 § 2 k.k. Za takie działanie grozi kara grzywny, ograniczenia albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Fałszowanie pieniędzy
Proceder fałszowania pieniędzy zdefiniowany jest w art. 310 § 1 „Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, polski albo obcy znak pieniężny, który został ustalony jako prawny środek płatniczy, jednak nie został jeszcze wprowadzony do obiegu, inny środek płatniczy albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia […]”. Jaka jest jednak kara za fałszowanie pieniędzy?
Co grozi za fałszowanie pieniędzy?
Zgodnie ze wspomnianym art. 310 fałszowanie: pieniędzy, papierów wartościowych, polskich lub zagranicznych środków płatniczych czy dokumentów finansowych jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności od 5 do 25 lat. Ponadto zgodnie z treścią art. 312 k.k.: „Kto puszcza w obieg podrobiony albo przerobiony pieniądz, inny środek płatniczy albo dokument określony w art. 310 § 1, który sam otrzymał jako prawdziwy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. Oznacza to, że karze podlega umyślne puszczenie w obieg podrobionego pieniądza.
Fałszowanie mienia znacznej lub wielkiej wartości
Warto na wstępie przytoczyć definicję mienia znacznej bądź wielkiej wartości, którą znajdziemy w objaśnieniu wyrażeń ustawowych w art. 115 k.k.:
- § 5 Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych.
- § 6 Mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 1 000 000 złotych.
Jaka jest kara za fałszowanie większej sumy pieniędzy? Rozdział XXXVII Kodeksu karnego nie przewiduje odrębnej sankcji popartej wartością podrobionych banknotów. Jedynie w art. 271a, który stanowi o fałszerstwie faktur, możemy wyczytać w § 1 „Kto wystawia fakturę lub faktury, zawierające kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest znaczna, poświadczając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury lub faktur używa, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”, a także § 2 „Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20”. Podrobiona faktura stanowi zatem szczególny przypadek przestępstwa, które łączy w sobie elementy fałszowania dokumentów i środków płatniczych jako dokument potwierdzający określoną transakcję. Z tego względu wartość mienia określona w art. 115 k.k. odgrywa istotną rolę przy kwalifikacji prawnej czynu. Można z tego wysnuć następujące wnioski:
- W przypadku fałszowania środków płatniczych wartość nominalna nie ma wpływu na wysokość kary.
- Fałszowanie faktur podlega bardziej szczegółowym regulacjom, w których znaczenie ma wartość podrobionego dokumentu:
- Wartość powyżej 200 000 zł – kara od 6 miesięcy do 8 lat.
- Wartość powyżej 5 000 000 zł – kara od 3 do 20 lat.
- Fałszowanie faktur stanowi złożone przestępstwo, które może prowadzić do poważniejszych konsekwencji prawnych niż fałszowanie banknotów, zwłaszcza przy wysokich wartościach transakcji.
Fałszerstwo stanowi zatem poważne naruszenie zaufania społecznego. Regulacje zawarte w Kodeksie karnym, szczególnie w rozdziałach XXXIV i XXXVII, mają na celu ochronę integralności obrotu prawnego oraz gospodarczego, jednocześnie zabezpieczając interes publiczny przed destabilizacją wynikającą z takich działań. Zachęcamy do kontaktu, jeśli potrzebują Państwo wsparcia doświadczonego adwokata w postępowaniu dotyczącym zarzutów o fałszerstwo – zapewniamy profesjonalną pomoc i pełne zaangażowanie.
